Harezmi kimdir? Cebirin kurucusudur. Harezmli Muhammed bin Musa el-Harezmî (yaklaşık 780-850), Orta Asya kökenli bir İranlı matematikçi, astronom ve coğrafyacıdır. Özellikle cebir alanındaki çalışmalarıyla bilinir ve bu nedenle “Cebirin Babası” olarak anılır. Afganistan’ın Harezm bölgesinde doğduğu için “Harezmi” olarak anılmaktadır. Harezmî‘nin çalışmaları, İslam dünyasında ve daha sonra Avrupa’da matematik ve bilim alanında büyük bir dönüm noktası olmuştur. Matematik alanında en çok bilinen eseri “El-Kitabu’l-Muhtasar fi Hisabi’l-Cebir ve’l-Mukabele” (Türkçesi: Cebir ve Mukabele Üzerine Kısa Kitap) adlı çalışmasıdır. Bu eser, cebir alanında önemli bir temel oluşturmuş ve modern cebirin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Harezmi’nin Matematiğe Katkıları
Harezmi’nin çalışmaları, sayı sistemleri üzerine de önemli bilgiler içermekte olup, özellikle Hint sayı sisteminin tanıtılması ve sıfırın kullanımı konularındaki katkılarıyla tanınmaktadır. Matematikte ” cebir” terimi de onun eserinden türetilmiştir. Ayrıca, coğrafya alanında da önemli çalışmalar yapmış ve haritaların düzenlenmesi konusunda katkılarda bulunmuştur. Harezmi, tarih boyunca “matematiğin babalarından” biri olarak kabul edilir ve eserleri, İslam dünyasının yanı sıra Avrupa’da da önemli etkilere yol açmıştır. Onun adı, Batı dillerinde “algoritma” teriminin kökeni olarak da karşımıza çıkar. Algoritma kelimesi, Harezmi’nin eserlerinden birinin adı olan “Al-Kitab al-Jabr wal-Muqabala”dan türetilmiştir.
Cebir: Harezmî, cebir terimini ilk kez kullanan kişi olarak bilinir. “El-Kitab el-mühtasar fi hisab el-cebr ve’l-muqabala” (Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap) adlı eseriyle cebir biliminin temelini atmıştır. Bu kitapta, birinci ve ikinci derece denklemlerin çözüm yöntemlerini sistematik bir şekilde açıklamıştır. Harezmi algoritması: Bugün bilgisayar bilimlerinde kullanılan algoritma kavramı, Harezmî’nin adından gelmektedir. Harezmî, sayılarla yapılan işlemleri kolaylaştıran algoritmalar geliştirmiştir.
Coğrafya ve astronomi: Harezmî, coğrafya ve astronomi alanlarında da çalışmalar yapmıştır. Dünya haritaları çizmiş ve astronomik tablolar hazırlamıştır.
Hindu-Arap rakam sistemi: Harezmî, Hindistan’dan öğrenmiş olduğu sıfır dahil Hindu-Arap rakam sistemini İslam dünyasına ve daha sonra Avrupa’ya tanıtmıştır. Bu sayılar sistemi, günümüzde kullandığımız sayı sisteminin temelini oluşturur.
