Gelir vergisi, Türkiye’de gerçek kişilerin elde ettiği kazançlar üzerinden alınan bir vergi türüdür. Maaş, serbest meslek kazancı, kira geliri gibi birçok gelir türü bu vergileme kapsamındadır. Gelir vergisi kanununda üçüncü bölümünde 94. Madde “Vergi Tevkifatı ve Muhtasar Beyanname” konularını ele almaktadır. Madde 94: Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler çeşitli bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
Gelir Vergisi Kanunu (GVK) 94’üncü Maddesinde Yer Alan Stopaj Oranları
GVK 94. Maddesi gereğince yapılan stopaj oranları mevzuat değişikliklerine göre yeniden düzenlenerek Bakanlar Kurulu Kararı ile 3.2.2009 tarihinde açıklanmıştır. 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile açıklanan 03.02.2009 tarihinde yürürlüğe giren GVK 94. madde çerçevesinde uygulanacak (stopaj) tevkifat oranları aşağıdaki gibidir.
| GVK Madde 94 | Açıklama | Stopaj Oranı |
| 1 | Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), | GVK 103 ve 104. üncü maddelere göre |
| 2 | Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç); | |
| a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden | %17 | |
| b) Diğerlerinden | %20 | |
| 3 | 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak bedellerinden | %3 |
| 4 | Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden | %20 |
| 5 | a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden | %20 |
| b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden | %20 | |
| 6 | a) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) | %15 |
| b) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere ve gelir vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) | %15 | |
| 7 | 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) | |
| a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden | %0 | |
| b) Diğerlerinden | %10 | |
| 8 | Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) | %15 |
| 9 | 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (12) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) | %15 |
| 10 | a) Baş bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden | %20 |
| b) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden | %20 | |
| 11 | Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden; | |
| a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, | ||
| i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için | %1 | |
| ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için | %2 | |
| b) Diğer ziraî mahsuller için, | ||
| i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için | %2 | |
| ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için | %4 | |
| c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için, | ||
| i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için | %2 | |
| ii) Diğer hizmetler için | %4 | |
| d) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için | %0 | |
| 12 | PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden | %20 |
| 13 | Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden, | |
| a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden | %2 | |
| b) Hurda mal alımları için | %2 | |
| c) Diğer mal alımları için | %5 | |
| d) Diğer hizmet alımları (a, b ve c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için | %10 | |
| 14 | 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (14) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) | %15 |
| 15 | a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından | %15 |
| b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından | %10 | |
| c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından | %5 |
Kaynakça:
